Relatie met andere plannen en initiatieven

Iteratief proces NPLG

Er wordt waarde aan gehecht om de vervolgstappen in nauwe samenwerking met provincies, waterschappen, gemeenten, sectoren en ondernemers en burgers in de gebieden in te zetten. Elk van deze partijen heeft daarbij zijn eigen verantwoordelijkheden, kennis en expertise. De provincies hebben als gebiedsautoriteit voor het landelijk gebied een belangrijke rol om in de gebiedsprocessen samen met de medeoverheden en gebiedspartners de maatregelen uit te werken om de NPLG-doelen te realiseren. Daarom wordt het NPLG als interbestuurlijk programma ontwikkeld en wordt dit uitgevoerd als Rijk, samen met provincies, waterschappen en gemeenten. Sector- en ketenpartijen, financiële partijen, ondernemers en burgers zijn nadrukkelijk onderdeel van de transitie van het landelijk gebied. Betrokken partijen moeten gelijkwaardig aan tafel zitten. Het Rijk en de provincies hebben als verantwoordelijkheid om te zorgen voor de juiste ondersteuning. De opgaven uit het NPLG vormen een integraal onderdeel van de ‘ruimtelijke puzzel’ die landelijk moet worden gelegd om in de gebieden ontwikkelruimte te geven aan alle doelstellingen en ambities op rijksniveau.

De invulling van de opgaven in de gebieden is een iteratief proces. Dat betekent dat niet alles in één keer af hoeft te zijn en dat een lerende aanpak passend is. Bij de ontwikkeling van de gebiedsprogramma’s zullen de regionale doelen en keuzes per gebied steeds verder verfijnd en bijgesteld worden. Belangrijke randvoorwaarde is dat er de zekerheid moet zijn dat de ambities van het NPLG worden gerealiseerd. Na toetsing van de provinciale gebiedsprogramma’s door het rijk, worden de definitieve regionale doelen in de gebiedsprogramma’s en in bestuurlijke afspraken met provincies vastgelegd. Met vaststelling van de gebiedsprogramma’s binden provincies zichzelf alvast aan deze doelstellingen. Het Rijk neemt de regionale doelen vervolgens kaderstellend op in het programma NPLG.

Wat is het hogere kader

Met de Nationale Omgevingsvisie is het Rijk een actievere rol gaan spelen in de ruimtelijke ordening. In het regeerakkoord zijn de ambities verhoogd en is de regie op de ruimtelijke ordening weer meer bij het Rijk gelegd. Het programma NOVEX^[1] geeft invulling aan deze voornemens en voert regie op basis van een goede interbestuurlijke samenwerking, met als concreet resultaat een gedeeld beeld van de opgaven, heldere voorwaarden en concrete uitvoeringsafspraken. Het NPLG is onderdeel van het programma NOVEX.

Wat zijn nevengeschikte plannen en programma’s?

Om invulling te geven aan de ambities van het NPLG is het nodig om alle partijen, zoals ondernemers, boeren en burgers, een duidelijke rol te geven bij de stappen die nodig zijn voor de toekomstige ontwikkeling van de landbouw en het landelijk gebied. De agrarische sector is in dit verhaal onmisbaar, vanuit zijn rol als voedselproducent, beheerder van (agrarische) natuur, groenblauwe dooradering, vanuit sociaal-cultureel economisch perspectief en het is de sector met de grootste ruimteclaim. De uitwerking van het NPLG hangt daarom nauw samen met de brief van de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) over de toekomst van de landbouw (Kamerbrief Toekomst Landbouw^[2] van 25 november 2022) en het Landbouwakkoord^[3] dat de minister van LNV samen met partijen vormgeeft en waarin de uitgangspunten van de NOVEX en het NPLG als randvoorwaarde worden meegenomen.

De (landelijke) doelen uit het NPLG zijn kaderstellend voor het Landbouwakkoord. De uitwerking van de doelen en structurerende keuzes in het NPLG en het vormgeven van de gebiedsprocessen is een iteratief proces, waarop het Landbouwakkoord belangrijke aanvulling geeft. Daar waar het Landbouwakkoord invloed heeft op de uitwerking van de structurerende keuzes uit het NPLG of het NOVEX-programma, wordt de uitwerking van de structurerende keuzes in de verdere toepassing daarvan hierop aangepast of toegevoegd.

Veel van de structurerende keuzes in de Brief Water en Bodem Sturend hebben het karakter van: ‘pas toe of leg uit’. Dit betekent dat wanneer wordt afgeweken, dit expliciet uitlegbaar en toetsbaar moet zijn en dat doelen nog steeds wel gehaald worden.

Wat is de relatie tussen het NPLG en ander programma's?

Bij de relatie tussen het NPLG en andere rijksprogramma’s is er onderscheid tussen:

1. Brede ruimtelijke programma’s, zoals de NOVI, waar een regierol ligt voor het afstemmen van de grote ruimtelijke vraagstukken.

2. Programma’s die inhoudelijk sterke samenhang vertonen en waarmee landelijk en op gebiedsniveau intensieve samenwerking nodig is, waaronder het Programma Stikstofreductie en Natuurverbetering^[4], het Programma Natuur^[5], Brief Water en Bodem Sturend^[6] en het beleidsprogramma Klimaat^[7].

3. Programma’s met ruimtelijke impact vanuit andere vraagstukken, waarmee afstemming nodig is, waaronder Programma Energiehoofdstructuur^[8], Programma Verstedelijking en Wonen^[9], Nationaal Milieuprogramma^[10], Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport^[11] en het NOVEX-traject / Mooi Nederland.

Figuur 1: Samenhang NPLG met programma's voor stikstof en natuur. De twee blauwe kaders geeft de overlap weer tussen het Programma Stikstof en Natuurverbetering, en het NPLG. (bron: Startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied)

• 1 https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2022/07/01/programma-novex
• 2 https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2022/11/25/kamerbrief-toekomst-landbouw
• 3 https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/11/25/sterke-duurzame-landbouwsector-2040
• 4 https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2022/12/19/programma-stikstofreductie-en-natuurverbetering-2022-2035
• 5 https://www.aanpakstikstof.nl/de-stikstofaanpak/programma-natuur-en-aansluitende-programmas/programma-natuur
• 6 https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2022/11/25/water-en-bodem-sturend
• 7 https://www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2022/06/02/ontwerp-beleidsprogramma-klimaat
• 8 https://www.rvo.nl/onderwerpen/bureau-energieprojecten/lopende-projecten/peh
• 9 https://denationaleomgevingsvisie.nl/novex/nationale+programmas/programma+verstedelijking+en+wonen/default.aspx
• 10 https://nationaalmilieuprogramma.nl/default.aspx
• 11 https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ruimtelijke-ordening-en-gebiedsontwikkeling/meerjarenprogramma-infrastructuur-ruimte-en-transport-mirt